Jaor gelaeje

En zoe is d'r litste dag aagebroke. Dag 30 mit es thema: mië favoriet leedsje van e jaor gelaeje. Wat toen mieng favoriet leedsje waor, waet eech neet mie precies. Me e jaor gelaeje woord eech gevrog dur de dirigente van d'r zaank um te zinge in e projec-koër uvver de Renaissance. Dao hub vur noe al 'n aantal repetitierundes achter d'r rugk. In 't reportoire zitte 'n dael liturgische leedsjes, zoe wie 'n "Ave Verum", me och sjoen weldse sjtukke wie "Il bianco e dolce cigno" en "Now is the month of maying" en e luchtig sjtuk daste mesjien op 'n middeliewse mert zouws tengekomme: "Il est bel et bon". De oetveuring is troewes op zoondig 10 november i Wolder.

Me ae sjtuk sjtik mit kop en sjowwer d'r bovvenoet en dat is "La Guerre - La Bataille de Marignan". Dit is dudelik gae religieus leedsje, me 'n propagandamiddel gesjreve in 1528 dur Clement Janequin oet Paries.

't Leed gaet uvver d'r veldsjlag bie Marignano (bie Milaan) van 13 en 14 september 1515 tusje d'r Franse kunning Frans I en Ferdinand II van Aragon. Tusje 1494 en 1559 zun d'r versjillende oorloge um en in dele van Italië. Dit is d'r besjlissende sjlag van d'r 2e Italiaanse oorlog (d'r oorlog van de Liga van Kamerijk, 1508-1516) dae eindigt mit de Vrede van Noyon. Op d'r 13e uvverdag en daonao sjnachs gaet 't fleenk op en neer tusje de Zjwitsers en de Franse. Op d'r 14e komme Venetiaanse troepe de Franse helpe en winne ze. Frans I wint dus d'r sjlag en kriet daodur 't Hertogdom Milaan wer in zie bezit. Later kump Frans wer in oorlog mit d'r opvolger, Keizer Karel V, in d'r 3e Italiaanse oorlog, oë Frans in 1526 (es 't leed nog neet veerdig is!) zelfs gevange wurd genome, dus 't gaet nogal heen en weer.

Dan uvver 't leed zelf. Dit leed is gesjreve in 'nne tied dat nog ginge tillevies, internet of zelfs nog mer gezit besjtong. Zoe wie oet die oorloge bliek, wiste luuj soms nog mer amper bie welk kunnink- of keizerriek ze noe wer hoerte. Lot sjtoe dat ze dae kunning ooit gezie houwe. Es dae kunning 'n belangrieke uvverwinning gehold hou, moes dat wal bekind were gemak in den lande. Dus dit leed is dudelik e propagandamiddel vur Frans I. D'r componis Janequin sjtaet bekind um 't naodoe van geluide. Dat daet e och in dit leed, zoe were de klaroene, de peerd, de kanonne en muskette allemaol gezonge.

In 't begin huurse bevurbeeld "le noble Roy Françoys" en "le fleur de lis" es inleiding, mit 'nne eenkele "alarme". Vanaf 3:20 huurse de klaroene "Fan frere le le ran fan" en "fa ri ra ri" - de troepe verzamele zich. Daonao huurse vanaf 5:00 de kanonne: "Von.. von.. von.." en de muskette "pa ti pa toc" - d'r sjlag begint ech. De klaroene gun oondertusje dur mit "Ta ri ra ri" en de troepe were nog aangemoedig mit "Courage!" en vanaf 6:10 kump de cavalerie in beeld mit "Pa ti pa tac choc choc choc". De besjlissing vilt pas op 7:15 mit "Ilz sont defaitz!" en "Victoire! Au noble Roy Françoys!" en wae dao good loestert huurt zelfs de (bekans plat kallende) Zjwitsers sjriëwe: "Toute frelore, bi Got!" Mit ander wäörd: alles verlore, bie God! Me dan op z'n Frans!