Tiedreize

Reize dur d'r tied woort ummer vur oonmäöglik gehouwe. Lits dachte ze 't oetgevoonde te hubbe, want d'r waore minuscuul dingskes gevoonde die sjneller gonge wie 't leech. Este sjneller zouws goe es 't leech, kinse zoe wied eweg goon, dat 't leech dao nog mot komme en kinse dus truukkieke nao wat al gebäört is. Dat bleek toch neet te kinne; d'r waor 'n fäötsje gemak.

Wat wal kin, is truukkieke in d'r tied. Vur dun aeglik nix andersj. Alles waste zies en huurs, is al gebäört op 't momint daste 't zies of huurs, juus wie 'nne echo. 't Leech gaet alling e sjtuk sjneller es geluid, dus dat merk vur nauweliks. Me bie popconcerte of festivals merkse 't al; este wied eweg sjtaes zies op e sjerm ieder wat gezonge wurd, dan daste 't huurs. Dat gebäört boete de Aerd nog erger.

Es vur nao de zon, d'r mond, de sjterre en soms nao planete kieke, zeent vur wat vreuger gebäört is. 't Zonleech is namelik al 8 minute aod vurdat veer 't zeente en de kortste sjter hat d'r al 4 jaor uvver gedoe um os te bereike. Este dao 'nne sjpiegel op zouws zitte, zouwste dus 8 jaor truuk in d'r tied kinne kieke, want de zies dan d'r 'echo' van wat hie 8 jaor gelaeje gebäört is. En 't leech gaet al zoe sjnel, 't gaet namelik 8 kier de Aerd roond in 1 seconde, dus de aafsjtande zun erg groët.

Me wie groët zun die noe? Este alles oet gaes drukke in kilometers, is 't neet bie te houwe, zoeväöl nulle en punte hubse dan nudig. Me verklingse alles 1 miljard kiër, dus 9 nulle weg, dan wurd 't e sjtuk miensjeliker.

Lot vur beginne mit de zon, die hat dan 'nne diameter van 1,4 meter, dus zigk mer 'nne fleenk groete skippy-bal. De uursjte planeet Mercurius is 5 milimeter groët en sjtaet dan op 58 meter, zigk mer vanaf de keerk pies an d'r achterkant van d'r zaal. Venus is de twiede planeet, die is ruum dubbel zoe groët mit 1,2 cm en sjtaet och dubbel zoe wied eweg, op 108 meter, zigk mer van de keerk pies an d'r ingank va d'r busj. Os Aerd is e bietsje groeter, zoe'n 1,3 cm, zigk mer 'n huuf en sjtaet op 150 meter, van de keerk pies an de Van Imstenraedtlaan. De volgende planeet is Mars, dae is 7 milimeter groët en sjtaet al op 230 meter, oongevaer bie 't aod voetbalveld.

De volgende planete zun va gaas, zun groeter en liegke nog wiër eweg. De viefde is Jupiter, dae is 14 cm, oongevaer 'n fleenke grapefruit en dae sjtaet op 780 meter, dus al bie d'r dokter. Saturnus is de volgende en is 12 cm groët, 'nne fleenke appel en dae sjtaet op 1,4 km, dus dat is al hovverwaegs Mhaereweeg i Tebannet. Dan de zevvende planeet, Uranus, is 5,1 cm groët en sjtaet op 2,8 km, oongevaer bie d'r Friengs tusje Tebannet en Remmersjtok. De litste planeet (want Pluto is e tiedsje gelaeje gedegradeerd tot dwergplaneet) Neptunus is 4,9 cm groët, dus same mit Uranus twie unne, me Neptunus sjtaet zelfs op 4,5 km, juus achter de keerk i Remmersjtok. Dao moste dus good kinne kieke wilse pies an de keerk i Mhaer kinne kieke en ofse op dae afsjtand 'n un zies liegke? Op de Aerd kinse wal de zon zie op 150 meter, me ofse andersjum 'n huuf zies liegke?

Lichaam     Diameter     Aafsjtand
Zon             1,3 m          -
Mercurius  0,5 cm          58 m
Venus       1,2 cm          108 m
Aerd         1,3 cm          150 m
Mars         0,7 cm          227 m
Jupiter     14,2 cm          778 m
Saturnus    12 cm          1,4 km
Uranus      5,1 cm          2,8 km
Neptunus   4,9 cm          4,5 km

Do Ping (1)

To dope or not to dope, c'est le question de la jambon!

't Litste nuujs is dat 'nne Chinese renner is betrap: "Do Ping"...

Doping en fietse, ze lieke oonlosmakelik mitae verboonde. Mot vur sjtrenger sjtraove? Mot vur minder oetbundig versjlag doon? Mot vur doping legalisere? Mot vur dikker controlere? Wat hui vur kinne waete en wae hat zieng taak neet good oetgeveurd?

Evans, Leipheimer, Menchov, Rasmussen, Boogerd, Dekker

De reacties op doping versjille enorm. Eder bedreiging, nao renners, nao journaliste, nao wae dan och, is sowieso allemaol uvverdreve. Me wae daet get faot en wae vilt get te verwiete?

Lot vur 'ns e paar dinge dudelik kriege:

• De media hubbe 2 versjillende take, namelik de live-oetzending versjloon en de oonderzeuksjournalistiek.

Tijdens de live-oetzending kinse neet waete of aene wal of gaene doping (hat) gebruuk, dus moste gewoen versjlag doon van waste zies. Wae wint, dae wint en wae demarreert, dae demarreert. 'n Gans ander taak is 't oonderzeuk doon. Dat is volges meech wal väöl te winnig gebäörd. Zoe väöl journaliste es d'r zitte te visje en te zeuke nao geheime in de politiek op alle niveaus, zoe winnig zun d'r bezig mit sjport en mit name fietsrenne.

• De grens mit doping is neet gans zjwart/wit.

't Liek hiel mekkelik: doping is faot, de res is good. Me wat is doping aeglik? Doping is alles wat op 'n bepaalde liës sjtaet. En zelfs dat neet gans, want oonder doktersattest maogse bepaalde zake wal gebruke. Bevurbeeld naasspray sjtaet op de liës, behalve este verkouwe bis. Cafeïne hat 'nne tied d'rop gesjtande, me noe neet mie. Dus toen moegse gaene of mer winnig koffie dreenke, of de houws al doping gebruuk. D'n blood maog mer 'n bepaalde hematocrietwaarde hubbe. Este aene aanvuls tot juus oonder dat niveau, is dat dan faot? Aene dae van nature 'n te hoege waarde hat, is dae dan faot? En dan hub vur nog neet alle nuuj middele geneump, die pas besjtun of nog oetgevoonde motte were en die dus nog neet op de liës sjtun. Zun die dan verboje? Nae, bliekbaar neet.

• Doping is gae woondermiddel.

Sommige luuj deenke dat este mer genog doping gebruuks, ederaen d'r Tour kin winne. Dat is natuurlik bullshit. Mit alling doping redse 't neet. D'r mot och gewoen getraind were en dat dun alle renners enorm väöl. De versjille zun enorm kling an d'r top en de doping zurg d'r vur daste mesjien juus get sjneller bergop gaes of juus get sjneller hersjtils van 'n zjoer etappe. 't Gief deech die paar procent extra, genog um te winne. En zelfs dat neet, want de mieste die noe gepak were, hubbe nauweliks get gewonne.

• Alles legalisere is ging oplossing.

Sinds Tom Simpson waet vur vurwat d'r 'n dopingliës besjtaet. Este 't legaliseers, biste es organisator medeplichtig an d'r doëd van de deelnemers. 't Is logisch dat bepaalde grenze gesjtild were. Daste pasta en biefsjtuk dao neet op zits, dat is och logisch. En daste ummer achter de feite aanlups, och dat huurt d'r bie. En dat 'n wedstrijd 'nne gelieke sjtrijd is, dat is och oonzin. Egaal of gaene doping gebruuk, eder lichaam, edere miensj is aandersj en presteert aandersj in versjillende situaties op versjillende terreine. Dat mak 't och sjpannend. Me d'r aene hat mië aanligk es 'nne andere, dat klop. Dopingbeleid is vurral bedoeld um de excesse tenge te goe. Me d'r sjtrijd is per definitie neet geliek, aandersj zou ummer ederaen tegeliek aankomme an de finish. En renners zalle ummer zoe wiëd mäöglik goon um te winne, och dat huurt d'r bie. of ze zich daobie an de raegels hotte, dat is de taak vur de controleurs um dao achter te komme. D'r zalle ummer zondaars blieve, dat is neet oet te roeje. Es ze mer gepak were en wie sjneller, wie better.

Marco Pantani | Il Elefantino | Il Pirata

• 't Publiek is neet naïef.

't Publiek wit al lang dat e gedeelte doping gebruuk. Of dat noe 1%, 10%, 99% of mesjien zelfs 100% is, dat wiste ze inderdaad neet. Me oondanks alle berichte uvver doping - van Armstrong, Boogerd en wae dan och - blief fietsrenne populair. Sjterker nog, populairder dan ooit, liek 't wal. Kiek 'ns wat 'n gekte i d'r Busj va Wallers, de massa op de Alpecols en bie de Gold Race waor d'r gaene meter oë ging luuj sjtonge. 't Publiek wil de helde zeen, veule, ruke, aanrake. Of ze noe doping gebruuk hubbe of neet. 't Publiek wit mer al te good dat och noe nog ummer 'n deel gebruuk. Of dat noe minder, mië of geliek is an vurrige decennia, dat waete ze neet, me clean zal d'r sjport nooit were. 't Publiek wit dat better es de (Hollensje) media. 't Publiek kin wal entertainment van woerhaed oondersjeije, get wat de NOS nog mot liere.

• De organisaties

De taak van bevurbeeld de ASO is um 'n wedstrijd te organisere en te promote. Zie organisere bevurbeeld d'r Tour en dat dun ze good. De taak van de WADA is um doping tenge te goon. Me de taak van de UCI of KNWU? Wat is hun taak? Die organisere wedstrijde (nationaal- en wereldkampioensjap), ze zeente toe op wedstrijde die oonder hun goodkäöring valle (rundes, klassiekers) en ze wille d'r sjport promote in binne- en boeteland. Dao vrink vur e groët deel d'r sjoon. De UCI mot an d'r aene kant toezië op 'n zuvere wedstrijd, wie bevurbeeld d'r Tour. Ze motte zelf 't WK organisere en och nog 'ns d'r sjport promote in nuuj welddele enzoe. Eech deenk dat dao nog väöl te doon is, dat ze die take motte sjplitse. De ASO mot gewoen wedstrijde blieve organisere (al vin eech dat dao och mië concurrentie en mië versjillende partieje i maoge komme, me good). De WADA mot blieve controlere. De UCI mot volges meech vurral bezig zië mit 't uvverkoepelende belang van d'r sjport. Dat is geleufwaardighaed kriege. Dan kump publiciteit, bekindhaed en nuuj sjponsore vanzelf.

En mesjien gebruke de helde van noe och wal. De Cancellara's, de Sagans, de Gilberts en de Froome's van dizze tied. Me mak dat de race minder sjpannend, minder leuk? Nae. Natuurlik zun d'r nog ummer valssjpeulers. Me eech wil fietse zeen, neet mië, neet minder. Eech waet inderdaad neet wat ze gebruuk hubbe. Eech waet evemin wieväöl oor dat ze edere dag traine. Eech waet neet wieväöl jaor dat ze van hun leve hubbe opgegeve um zoe hoeg te komme. Eech waet neet wat ze edere dag wal en neet ete, wieväöl controleurs sjnachs op bezeuk komme en wat ze vur de res allemaol moeste inlevere an privacy.
Daomit wil eech valsjsjpil neet goodkalle. Die motte gepak were. Me dat sjtaet los van 'n leuke wedstrijd.

Voggel (8)

Dit is alwer 't litste verhäölke va meech, d'r zilvere kunningsvoggel va Mhaer. In 't vurrige verhaol keme al kunninge vur die meech gedrage hubbe, die vur nog kinne en die nog ummer mitlaope. Vur e paar zou 't neet bie aene kiër blieve.

De zouws neet zigke dat eech al bekans 400 jaor aod bin hè!

Vur waore gebleve in de jaore '80 van d'r 20e iëw. Eech bin al ruum 350 jaor aod en de sjutteriej dus 400 jaor. Nao 27 jaor in d'r nuuj opgerichde boond Berg & Dal gezete te hubbe, verhuus vur toch mer wer truuk nao d'r boond Zuid in 1987. In '90 maog d'r Eduard meech vur d'r twiede kiër drage en e jaor later maog wer 'nne Hollender meech drage - oetgerekkend bie 't jubileum in 1992 - me dizze Hollender zou vur neet zoe mekkelik weg kriege. Sjterker nog, dae is nog ummer lid en huurt zelfs al bie 't iërebesjtuur: d'r kunstener Frank Boom. Nao hem sjuut d'r Pieter Scholtes 't haote vuggelke aaf en daonao in '93 d'r Eduard vur d'r driejde kiër, me neet achterae, dus vur hubbe nog ummer gaene nuje keizer, naodat de litste twie in '39 en '49 zun gesjtorve.

Dao bringt d'r Pieter dan gauw verandering i dur in '94, '95 en '96 't haote vuggelke aaf te sjete. Witse dat hee toen zelfs 'n glaze replica va meech gekrege hat? Want aeglik bin eech 'nne wisseltrofee en maog d'r keizer meech hotte. In 1910 verkoze were tot sjoenste voggel en noe 'n replica va meech, eech zou bekans nevve m'n sjoon goe laope, e geluk dat eech die neet hub. D'r Pieter wurd in 1997 geïnstalleerd es keizer in de keerk va Mhaer. In dat jaor maog d'r Maurice Beckersj meech drage en e jaor later zienge pap, d'r Bert Beckersj.

(Op d'r groete mert i Krakau, 1998)

Dae maog zelfs mit meech mit nao Pole, nao Krakau! Dat is alwer zoe e hoëgtepunt vur meech; e land oë eech nog noëts gewes bin en wiër eweg es eech oëts nog zou goe! Vur hubbe dao de zaotkoele bekeke, de prachtige sjtad en och nog i Auswitch gewes, wat 'n belaeving! Me 't sjoenste moes nog komme. Op 't kunningsbal hub eech 'nne poolse collega va meech gezië, van wal ruum 5 kilo zilver! Neet vur nix dat daags d'r nao bie d'r optoch van die beveiligers mit automatische gewere nevve meech lepe. Vur houwe och nog juus e nuuj klaroenkorps, dus mit träötgesjal marcheerde veer dae groete mert op. Eech zal deech zigke: e momint dat eech noëts mie verget! Toen mit d'r Bert Beckersj op jats tot in de late eurkes. Vur moegte uvveral gratis reize en d'r Bert sjtapt 'nne willekeurige taxi in en vrugt um 'm nao 't hotel te bringe. Alling wie hoosj dat hotel och wer? Dae taxichauffeur dach: 'nne man in prachtig jacquet, dae mot wal nao e deur hotel. Dus dae os aafgezat bie 't deurste hotel, me dat waor neet 't gojje. Dus nao e volgend en dat waor 't och neet. Nao e paar ander hotels gehad te hubbe, woort dae chauffeur os meuj en hat e os droetgebroejd! Sjtong vur dao, midde i Krakau en toen waor nog nix te mobiele telefoons. Wie vur in 't hotel zun beland, waet eech neet mie, me sjmurges gewoen wer d'r reveille gelaope dur 't hotel!

De twie jaore hienao zou d'r Armand Oprey meech drage en dae zou meech och mitneme nao Garrel in Duutsjland. En 't zou toch neet zoe zie dat vur 'n herhaling kroge van 1914, me nae, d'r Marc Gubbels sjoot dat haote vuggelke aaf in 2001 en hee zou 'n fieng plaat lotte make mit 't Gulle en Euro-taeke op. Nao hem zouwe nog mië bekinde name meech drage: d'r Eduard in 2004 vur d'r veerde kiër en d'r Huub nog 'ns in '07 en '10. In dat jaor 2007 moeg eech alle collega's op 't ZLF ontvange: wat 'n iër. 't Waor wal bloodhaet, me 't waor och e sjoen sjuttersfiës!

Eech bin in die jaore och gepromoveerd nao de A-klasse in d'r boond en vur hubbe al dikser de finale va d'r Ouwe Limburger mitgesjote. En geleuf 't of neet: dit jaor koes wer aene keizer were, d'r René Willems. Me regerend keizer Pieter sjtook dao zelf e sjtekske vur en maog meech dit jaor vur d'r 5e kiër drage. Hee kump nog neet an de zeve van zienge naamgenoot Pieterke, me hee blief wal d'r Eduard mit 4 en d'r Huub mit 3 kiër vur. Dit jaor hub eech och nog d'r 'echte' kunning en kunningin maoge ontmoete, me raoj 'ns? Die hubbe zelfs gaar ginge voggel!

Eech verheug meech al op mie jubileum in 2017: eech bin dan al 400 jaor aod! D'r zeut noe alvas allemaol oetgenudigd! Pies dan!

Mieng vurrige verhäölkes:
Deel 1 - 1610-1620
Deel 2 - 1710-1720
Deel 3 - 1810-1820
Deel 4 - 1870-1880
Deel 5 - 1910-1914
Deel 6 - 1936-1950
Deel 7 - 1967-1978
Deel 8 - 1992-noe

Voggel (7)

Eech bin d'r zilvere kunningsvoggel va Mhaer en in mieng vurrige verhaole hub d'r kinne leze wie eech aod bin gewore. Eech bin gemak in of roond 1617, hub 'n oplaeving gekind roond mienge 100ste verjäördag, kroog mienge uursjte keizer roond mienge 200e verjäördag, wie eech 250 waor kroog eech mienge 2e keizer en sjplitsde Tebannet zich aaf en wie eech 300 waor, loog de sjutteriej op de vot. Mienge 350e verjäördag is wal geveerd mit e fiës en dao waor vur gebleve.

Kiek 'ns wie sjoen eech bin

De sjutteriej begint nao d'r oorlog te lieke op wat ze noe is. In 1960 wurd bie d'r Sjeng Senden haem d'r boond Berg & Dal opgerich en dao zou mieng sjutteriej ruum 25 jaor bie blieve. In 1978 krieg vur nuuj uniforme en die draag vur nog ummer. Bie 't jubileum va 1967 waor d'r Degenhard de Loë al besjermhiër en dao waor de drumband nog van de harmenie en sjutteriej same. Neet lang daonao zou de sjutteriej 'n aege drumband kriege en dao komme och vrolluuj bie. Och were vrolluuj marketentster en maoge ze zelfs op d'r voggel sjete! Sjterker nog, in '78 en '79 sjuut de An Lardinois dat haote vuggelke aaf, hat meech dus 2 jaor maoge drage en koes bekans keizer were, me dao sjtook d'r Sjeng va Sophie e sjtekske vur.

(Nuuj uniforme i 1978)

Bin eech in de jaore '60 nog dur bekinde name gedrage (d'r Math Rouwet, d'r Huub Lennarts en d'r Huub Weuste), in de jaore '70 sjote zelfs Hollendere d'r voggel aaf: aene Reith en aene Van Dierendonck. Toen hubbe ze mer gauw in de reglemente gezat daste i Mhaer mos woene.

In 1975 sjoot d'r burgemaester va Mhaer, d'r Louis Michiels van Kessenich 't haote vuggelke aaf en och d'r Degenhard baron de Loë lukde dat in 1981. Me dae hat meech neet gedrage, dat moeg d'r Sjeng va Sophie nog e jaor langer doe. Me 'nne keizer, dat lukde nog ummer gaene. D'r Sjeng Senden lukde dat neet nao '47 en '48, de An lukde dat neet nao '78 en '79 en och d'r Sjuf Senden lukde 't neet nao '82 en '83. Dae litste kiër waor 't d'r Hub Willems, zigk mer Hubke va de Fien va d'r Sjef Dolf oet de Sjtaeg. Nao d'r Hub in 1984, maoge och d'r Eduard Rouwet en d'r Jos Senden meech drage en die litste 3 zun nog ummer lid, juus wie d'r Huub Vandewall en d'r Wim Senden, die meech in '88 en '89 hubbe gedrage.

En dan kom vur al langsem in 't noe, me dat bewaar eech vur 't litste verhäölke.

Mieng vurrige verhäölkes:
Deel 1 - 1610-1620
Deel 2 - 1710-1720
Deel 3 - 1810-1820
Deel 4 - 1870-1880
Deel 5 - 1910-1914
Deel 6 - 1936-1950
Deel 7 - 1967-1978
Deel 8 - 1992-noe

Voggel (6)

Eech bin d'r zilvere voggel va Mhaer en d'r hubt al kinne leze wie mieng uursjte 300 jaor zun verlaope. Zoe wie dik: mit ups en downs. D'r vurrige kier gong de sjutteriej ten oonder an d'r Groete Oorlog en de 2 keizers Sjang Paulssen en Pieterke Beckersj.

Dit bin eech

Pieterke gong nog ummer gan op sjtap, me e hou och zelf 'nne caffie: "De Halve Maan" bovenop de sjtallesjtraot en get wiër an de sjtashaag loog "De Vergulde Ster" Daouvver gong dis sjpreuk: "Bent u moe al van het gaan? Rust dan in de Halve Maan. Is de reis u niet te ver? Ga dan naar de Vergulde Ster." Me umdat Pieterke zelf dik op jats waor, zagte de luuj: "Bent u moe al van het gaan? Kunt u bij Pieterke aan de deur blijven staan!"

Dat Pieterke dik eweg waor, dat bliek wal. In de jaore zoonder sjutteriej, gaet e wal es keizer mit. Mit de sjutteriej va Groesjelt! Nog sjterker: i 1921 were opnames gemak hie in de buurt, warsjienlik d'r uursjte filmcamera dae de luuj zeente. I Norbik filme ze 't den hole en i Mhaer 't päölke howwe. Bliekbaar besjtong dat toen dus al! Me 't is neet de sjutteriej va Mhaer die dat päölke huwt, me wal lup de vlag mit en op zie peerd: Pieterke! Warsjienlik is de res dus de sjutteriej va Groesjelt gewes. En umdat Pieterke d'r dus gae genog va kin kriege, luk 't 'm um in 1936 'n nuuj sjutteriej op te richte en e jaor later maog d'r Sjuf Lennarts meech al drage. De sjpas hat neet lang kinne dore, want in 1939 motte ze Pieterke goe begrave. En wat wil 't lot; 'nne nuje oorlog brik oet en wer kinne alle gewere iggeleverd were. Daonao herpakke ze zich wal wer en i 1945 wurd Eugène va Laor, zigk mer d'r Gène, kunning en maog e meech e jaor drage. D'r Sjang is oondertusje al lang verhuus, widman gewore en e gaet bie zieng dochter i Tebannet woene. Dao sjtirft e i 1949 en e wurd dao mit sjuttersiër begrave.

Zagte de vurrige name euch neet zoe väöl? De kommende name natuurlik wal: in '47 en '48 wurd d'r Sjeng Senden kunning en hee zou och vurzitter were. In '49 dreug d'r Sjuf Oprey meech e jaor lank en in '50 is die iër alwer vur d'r Sjuf Lennarts: name die e sjtuk bekinder zun! Sjote ze vur de oorloge nog mit hun aege geweer, noe wurd al gesjote mit ing buks (die oondertusje op 't kesjtiël hink).

(ZLF i Viele, 1950)

Woorte in de vurrige iëwe nog muzikante iggeheurd, noe zun ze al lid. Zoe zun de jonges van d'r Buggels, d'r Giel en d'r Jean de trommelerre in de jaore '50 (wie op de foto). In de jaore '60 wurd 'n drumband opgerich, vur de harmenie en sjutteriej same, mit aege drumband-uniforme! Jao, die uniforme zun noe toch definitief bie de sjutteriej, al zun ze nog neet gans historisch verantwoord, me dat kump nog wal.

Vanaf de jaore '30 is mieng sjutteriej bie d'r Boond Zuid. In 1960 wurd bie d'r Sjeng Senden haem 'nne nuje boond opgerich, mit die va Norbik, Segietere, Mergraote, Oësj enz. Zigk mer wat noe de nuuj gemeente is. Langsem beginne de sjutterieje te lieke op wat ze noe zun: militaire uniforme, 1 buks, drumbandlede, boondsfiëste enz.

In 1967 wurd e groët fiës gegeve umdat eech 350 jaor aod bin - en de sjutteriej dus 400 jaor. In 't volgende verhaol kin d'r leze wie 't wiër mit meech zou goe.

Mieng vurrige verhäölkes:
Deel 1 - 1610-1620
Deel 2 - 1710-1720
Deel 3 - 1810-1820
Deel 4 - 1870-1880
Deel 5 - 1910-1914
Deel 6 - 1936-1950
Deel 7 - 1967-1978
Deel 8 - 1992-noe

Voggel (5)

In dit verhaol bin eech - d'r zilvere voggel va Mhaer - bekans 300 jaor aod. Alling mie jubileum zal neet geveerd were. Eech zal euch oetliegke vurwat:

D'r kunning hult meech good vas

In mie vurrig verhäölke hub d'r kinne leze uvver d'r keerkesjtriëd mit Tebannet. Wie die in 1881 enigszins erkind woorte, es rectoraat, is de rus wer truukgekierd. Vanaf hovverwaegs de jaore '80 van d'r 19e iëw waet eech wer alle kunninge te herinnere die dat haote vuggelke hubbe aafgesjote en die meech dus e jaor lank gedrage hubbe. E jaor lank? Jao, want vanaf dae tied gaet de sjutteriej verendere. In de 2,5 iëw daovur, bleef 't bie de Broonk, af en toe aene begrave en get aander plichtpleginge in 't durp. Me langsem begint de sjutteriej te greuje in activiteite, och nao boete 't durp. Sjuttersfiëste gun ze dat neume, es de ing sjutteriej op bezeuk gaet bie de ander. Ze zun allemaol erg gruutsj op hun historie, op hun zilver en natuurlik op hun vuggelkes. In 1910 gaet mieng sjutteriej nao e sjuttersfiës i Visie en eech krieg dao d'r pries vur sjoenste voggel! Mesjien wal 't fiengste moment i mieng carrière es voggel!

Uvver dat sjuttersfiës is zelfs nog mië te vertille. Visie kint namelik 2 sjutterieje, zoe wie dat gaet langs de maas: de ing is blauw en de aander roëj. De ouwste is de blauw; oë kin vur dat nog va..? Die zou namelik sjtamme oet 1310, oet d'r tied dat Visie sjtadsmuur kroog en die besjermd moeste were mit kruusbaogsjutters. In 1910 zun die dus 600 jaor aod en dat vere ze. De sjutterieje va Mergraote en Mhaer gun dao same heen, althans, ze sjtun same op ing foto. Wae meech dao vas hat? D'r Pieter Beckersj, zigk mer Pieterke. En dat is neet zienge uursjte kiër, nae zelfs d'r zevvende! Hee hat meech in de jaore '90 al 4 kier gedrage: in '91, '95 en in '97 en '98. Neet 3 kier achterae, dus 't is 'm neet geluk um keizer te were. Dat zou 'm e paar jaor later waal lukke, want in 1908, '09 en '10 dreug e meech och wer en op die foto is e dus tegeliek kunning én keizer!

(Groepsfoto va Mhaer en Mergraote i Visie, 1910)

't Sjoene an die foto is dat nevve Pieterke, dae gruutsj op zienge sjimmel zit, 'nne officeer sjtaet. Jao, de uniforme hubbe sinds die sjuttersfiëste hun intraeje gedoe. De normaal sjutters drage hun zoondigs kestuum mit 'n witte brook, mit 'n sjerp en allemaol dezelfde patsj op. Och hubbe ze allemaol Hollensje vlegskes oet d'r läöp va hun geweer sjteke! Me e paar luuj, die warsjienlik in deens gezete hubbe, of 't urges aandersj vandan hubbe, die hubbe 'n militair uniform aa. Wal allemaol andere, dus zoe hiel erg 'uniform' is 't nog neet, me 't begint urges op te lieke, zal vur mer zigke. Dae officeer dae nevve Pieterke sjtaet, is d'r Johannes Paulssen, zigk mer d'r Sjang. Dat waor 'nne busjwechter op 't kesjtiël en e hou al minnig pries gewonne mit sjete. Dae zou in de jaore 1912, '13 en '14 't haote vuggelke aafsjete, meech die jaore drage en dus keizer zie. Hat Pieterke daovur zoelang geprobeerd keizer te were? Um 't drek wer aaf te sjtoe? Nae, d'r blief get oondudelik uvver dat litste jaor. 't Sjpande natuurlik d'rum en op dat moment sjoot eder mit zie aege geweer, zoe dik este mer koes laje. Dus dat waor e gebulder mit die gewere, allemaol op dat haote vuggelke! Opins veel e en 2 maan sjteke de han in de loch en rope dat ze kunning zun. Me wae hat noe 't litste sjot gelos? Gaene dae 't wit. D'r Sjang koes keizer were en zaet dat e vur d'r 3e kier kunning is en 'nne Martin Sjreursj, juus 17, miengt dat och, althans dat zigke die wat Pieterke sjteune. 't Wurd zelfs zoe erg, dat in de Broonk, 2 weke later, 2 sjutterieje mitgunt! Ing va Bovvene-Mhaer mit d'r Sjang es kunning en keizer en ing va Oonder-Mhaer mit d'r Martin es kunning en Pieterke es keizer... In augustus van dat jaor zou d'r Groëte Oorlog oetbreke. De Hollendere blieve neutraal, me mobilisere wal, dus motte alle gewere iggelieverd were. De sjutteriej loog al bekans op de vot dur die 2 keizers en noe dat nog. D'r Uursjte Weldoorlog is nao 4 jaor aafgelaope, me de sjutteriej wurd neet heropgerich. 't Ziet allemaol duuster oet.

In mie 6e verhaol kiek vur of ze wer wurd opgerich.

Mieng vurrige verhäölkes:
Deel 1 - 1610-1620
Deel 2 - 1710-1720
Deel 3 - 1810-1820
Deel 4 - 1870-1880
Deel 5 - 1910-1914
Deel 6 - 1936-1950
Deel 7 - 1967-1978
Deel 8 - 1992-noe

Voggel (4)

Eech bin d'r zilvere voggel va Mhaer. Eech bin gemak in de jaore '10 va d'r 17e iëw. In de vurrige verhaole hub d'r kinne leze uvver d'r tied wie eech gemak bin, uvver de heroplaeving in d'r 18e iëw wie eech oongevaer 100 jaor waor en och uvver d'r uursjte keizer in 1811 wie eech 200 jaor aod waor. In dit 4e verhaol gun vur nog 's 'nne hovve iëw vurroet, nao de 2e hilf va d'r 19e iëw, nao 1870. Eech bin dan al 250 jaor aod.

't Vurrige verhaol sjpulde an 't ind va d'r Franse Tied, in de jaore '10. Mhaer hat daovur 'nne iëw bie Oosteriek gehuurd, daonao 20 jaor bie Frankriek en nao d'r Sjlag bie Waterloo en 't Congres va Wene in 1815 hure vur bie 't nuje kunninkriek Nederland. Nao 'n korte Belsje periode (1830-1839), huurt Mhaer definitief bie Nederland. Alhoewel, van 1839 tot 1866 hat Mhaer (en Limburg) nog ff bie d'r Duutsje Boond gehuurd.

Daonao zouwe ging afsjplitsinge mie volge, of toch wal? D'r hubt kinne leze dat d'r Hub Krout va Tebannet meech 3 jaor gedrage hat en dus keizer woort i 1811. 'nne Hovve iëw later lukt dat wer aene: d'r Hans Dresen, och va Tebannet. Dae hat meech i 1868, '69 en '70 gedrage en wurd dus mienge 2e keizer. Toeval of neet, alwer tegeliek mit 'nne Mhaerder keizer, hat Frankriek och wer 'nne keizer. Me dae mot aaftraeje dur 'nne sjtriëd mit zieng oosterbure. Oongevaer datzelfde zou bie meech och gebäöre.

't Zit zoe: Jaore lank zun die va Tebannet en Mhaer same i mieng sjutteriej gewes, de miëste keme zelfs oet Tebannet en och de 2 uursjte keizers waore va Tebannet. Me i 1875 mot Mhaer 'n nuuj keerk goo boewe en tegeliek boewt Tebannet och 'n aege keerk. Ze wille 'n aege parochie, me dat luk neet zoemer. De sjpanninge laope soms hoëg op, bevurbeeld dat de Tebannetenerre in de keerk i Mhaer vur sjut were gezat dur d'r pesjtoër va Mhaer, want ze zun al e jaor neet mie te beech gegange en hee weigert ze de communie te geve en 'nne andere kiër mot de marrechaussee zelfs in actie komme. Och in aege geledere were ze 't neet ins. De luuj va Tebannet die i Mhaer de Broonk hubbe mitgelaope, were opgewach dur die va Tebannet die geweigerd hubbe mit te laope.

De kunninge va Mhaer en Segietere besjtudere meech

In die jaore zit d'r Hans Dresen in d'r gemeenteraod. Van de gemeente Mhaer, want 't waor nog ummer ing parochie en ing gemeente. Och in d'r gemeenteraod keme de verhoudinge dik op sjerp te sjtoe en d'r Hans zal neet dik mie es keizer zie mitgelaope, al waet eech dao neet mie väöl va. In 1881 wurd Tebannet erkind es rectoraat en ze motte nog ruum 50 jaor wachte pies ze 'n aege parochie zunt. En gaene va Tebannet hat meech mie gedrage. Die houwe oondertusje 'n aege harmenie, 'n aege joonkhaed, 'nne aege zaank en zelfs 'nne aege den. Me 'n sjutteriej? Nae, dat hubbe ze nog ummer neet. Neet dat alle contacte verbroke zun, nae d'r zouwe zelfs nog lede i Tebannet begrave were en oondertusje zun de verhoudinge wer e sjtuk better!

In mie volgend verhaol gun vur nao d'r 20e iëw!

Mieng vurrige verhäölkes:
Deel 1 - 1610-1620
Deel 2 - 1710-1720
Deel 3 - 1810-1820
Deel 4 - 1870-1880
Deel 5 - 1910-1914
Deel 6 - 1936-1950
Deel 7 - 1967-1978
Deel 8 - 1992-noe

Voggel (3)

Vur mie 3e verhaol gun vur wer 'nne iëw wiër, nao 't begin van d'r 19e iëw. Eech (d'r zilvere voggel va Mhaer) bin dan al bekans 200 jaor aod. Van de uursjte 100 jaor waet eech neet mie väöl. Daonao komme get herinneringe truuk, die hub d'r in 't vurrige verhaol kinne leze. Noe zit vur dus in d'r 19e iëw.

D'r 19e iëw, 'nne tied oë in väöl verenderd is. 't Begoes natuurlik mit de Franse (en och Luukse) Revolutie. 't Ancien Regime, de ouw machhubbers, woorte an d'r kant gezat of keme zelfs oonder de guillotine. Och de keerke waore neet veilig - pesjtoers die neet hunne eed woolte aafliegke, taekende hun aege doedvonnis - me dao hat Napoleon 'n eind an gemak, dur e verdrag mit d'r paus. Dat wil neet zigke dat de vraej truuk is, nae dae Napoleon trik dik ten oorlog en och in de jaore '10 moeste väöl jong mansluuj van hie 't leger in en keme dik neet truuk oet Oosteriek, Pole of Rusland.

Napoleon hou zich in 1804 zelf tot keizer gekruund en eech waet nog wie mieng sjutteriej drek daonao och 'nne keizer kroog. Dat gong neet zoemer! In 1809, 1810 en 1811 sjoot d'r Hubertus Krout, zigk mer d'r Hub, 't haote vuggelke aaf. Hee moeg meech dus 3 jaor lang drage en woort daonao keizer, me bliekbaar waor neet ederaen 't daomit ins. Wat waor 't geval? D'r Hub waor toen pas 20 jaor aod! Eech voont 't gae probleem, me die ouw bule van de sjutteriej wal en ze gonge nao d'r rechter. Dae koes dao niks zinnigs uvver zigke en verwees hun nao de sjutteriej va Gulpe, die wiste wal oë 't uvver gong en waore toch onafhankelik. Die va Gulpe zagte dat ze d'r Hub gewoen moeste erkinne es keizer, punt oet.

Wat in die 10 jaor daonao is gebäörd, bin eech vergette. Mesjien dat d'r Hub och nao Rusland is gesjik? Mesjien hubbe ze toch vraegel gekrege? Wae zal 't zigke.. Wat eech wal nog waet, is dat in d'r Franse Tied aene van die de Loë's, d'r Edmond Assuerus, zigk mer d'r Ed, 't kesjtiël van zienge pap hat gekrege es huweliksgesjeenk. Hee gaet dao och woene en switsjt van de Pruusje nao 't Franse leger. Dao klimt e hoeg op en zienge zoën, d'r Frans Charles Antoine, zigk mer d'r Frans, volgt 'm dao in. Dae mak opnuuj juus op tied d'r uvversjtap truuk nao de Pruusje en in 1815 kump e in Waterloo nog tengenuvver Napoleon te sjtoe.

Daezelfde Frans hat in 1825 't haote vuggelke aafgesjote en meech dus gedrage mit de Broonk in dat jaor. Hee lut e prachtig hartvormig sjild make, mit de litters B.D.L. (Baron De Loë). D'r Frans hat in 1821 nog mitgeholpe mit de oprichting van de harmenie St. Cecilia, de oudste va Nederland. Jao Nederland, want nao d'r Franse Tied, nao d'r Sjlag bie Waterloo en 't Congres va Wene va 1815, huurt Mhaer en umsjtreke bie 't Verenigd Kunninkriek der Nederlande. Me dat zou neet lang dore. De Zuidelike Nederlande (die dus hievur bie Sjpanje, Oosteriek en Frankriek gehuurd houwe) verklaore zich oonafhankelik in 1830. Limburg - wat noe 2 provincies zun en die aeglik 'n vurtzitting zun van 't Franse departement van de Nedermaas - hoërt och bie die opstandelinge en wae is aene van de kopsjtukke in dae Belsje Revolutie? Juus, d'r Frans va Mhaer. Hee wurd d'r uursjte gouverneur van die Belsje provincie Limburg en zou later nog gezant were an 't hof i Wene. Hee sjtirf in 1838 en e jaor later erkint Nederland Belsj es apart land, me Limburg wurd opgesjplits en 't oostelik deel (och Mhaer) kump truuk bie Nederland.

Jao, 't blief 'nne reurige tied en bie welk land vur noe aeglik hure, wit bekans gaene mie. Wal hat de democratie z'n intraeje gedoe en komme langsem 'n sjoel, gemeentehoes enz. i Mhaer. D'r baron is burgemaester, dusja, pies zoewied dus de democratie. Sjtimme moegte alling de rieke mansluuj, alling die wat belasting betaalde, dus dat waore d'r neet väöl. 't Zou neet lang dore vurdat mieng sjutteriej och fleenk zou goe verendere. Me dat kump in e volgend verhaol!

Mieng vurrige verhäölkes:
Deel 1 - 1610-1620
Deel 2 - 1710-1720
Deel 3 - 1810-1820
Deel 4 - 1870-1880
Deel 5 - 1910-1914
Deel 6 - 1936-1950
Deel 7 - 1967-1978
Deel 8 - 1992-noe

Voggel (2)

Mie 2e verhaol bringt os nao d'r 18e iëw. Eech (d'r zilvere voggel va Mhaer) bin al 100 jaor aod es dis gebiede nao d'r Sjpaanse Successieoorlog van Sjpanje nao Oosteriek gunt, dur de Vrede van Utrech van 1713. Oet dae tied zun 'n paar dinger bewaard en de sjutteriej kint dan 'n heroplaeving.

Zoe is e paar papiere oet dae tied bewaard gebleve oe vanal oet aafgeleid kin were. In 1716 vrug de bevolking an de widvrow van Philipp Christoph de Loë of ze wer op d'r (haote) voggel maoge sjete, dat toen nog "Papegaijenschieten" hoosj. D'r oorlog hat dus och hie hoesgehouwe en de vraej is nao 1715 eindelik mer wer 's truukgekierd. Wae dat haote vuggelke hat aafgesjote en meech dat jaor dus gedrage hat, waet eech neet mie, dat bin eech vergette. Tja, och eech weer 'nne dag ouwer. Wal waet eech dat 't voggelsjete toen op Peenksmondig waor, op de wij vur de keerk, oongevaer oë noe 't Hillig-Hartbeeld sjtaet. 2 weke later waor de Broonk en 'n week daonao woort 't ledegeld opgemak, opgezope dus. Jao, och toen woort zich al get weggezope. Dié traditie waete ze noe nog good in iëre te hotte!

Wae meech 10 jaor later hat gedrage, in 1726, dat waet eech wal nog: dat waor d'r Hendricus Pullens, zigk mer d'r Hennie. Eech waet nog good dat de sjutteriej toen nog lang ging muzikante hou, nae die woorte iggeheurd. E sjtuk of 2 trommelerre en 2 trompetters, die woorte mit beer betaald; wat dat betref, is 't noe gans aandersj! In ing van die jaore waet eech nog dat 139 mansluuj bie de sjutteriej zote, dat waor toen aeglik 't ganse durp. Ofja, 2 durpe, want die va Tebannet waore d'r och bie. Sjterker nog: 76 keme oet Tebannet en Terhoorsj en mer 63 oet Mhaer!

Me lid zië van de sjutteriej, waor toen get gans aandersj wie noe. Vergeliek 't mer mit de joonkhaed, dao betaalt och 't ganse durp op Broonkmondig en de activiteite zun och beperk tot e paar weke in 't vurjaor. Zoe waor dat bie mieng sjutteriej toen och: ederaen waor lid, althans alle volwasse mansluuj, me neet ederaen leep mit. De sjutteriej besjtong alling mer in de weke vur en nao de Broonk en alling de luuj mit "tooijbaer" geweer moegte mitlaope.

Wat eech toen va Mhaer hub gezie? De 'van Imstenraedts' zun oetgesjtorve in 1668 en de 'de Loë's' woene in die jaore nog neet op 't kesjtiël. Names hun woent Balthazar du Prez es liënhiër op 't kesjtiël. Hee is sjout van de sjepebank en och 'capitaijn' van de sjutteriej, dus neet alling commandant, me och vurzitter, juus wie d'r kapitein van de joonkhaed noe nog.

De vraej zou neet hiel lang dore: de res van d'r 18e iëw wurd getaekend dur d'r Oostenriekse Successieoorlog (jaore '40), roofuvvervalle van bendes die me later 'bokkeriejers' zou goon neume (jaore '40 pies '70) en nao de Luukse Revolutie (tegeliek mit die i Paries in 1789) komme och nog 's de Franse troepe in de jaore '90 en die zouwe hie 20 jaor blieve, pies an Waterloo (1815).

Mieng vurrige verhäölkes:
Deel 1 - 1610-1620
Deel 2 - 1710-1720
Deel 3 - 1810-1820
Deel 4 - 1870-1880
Deel 5 - 1910-1914
Deel 6 - 1936-1950
Deel 7 - 1967-1978
Deel 8 - 1992-noe

Voggel (1)

Eech bin d'r zilvere kunningsvoggel va Mhaer en de kommende daag vertil eech wat eech allemaol hub mitgemak.

Dit bin eech

In dit uursjte gedeelte gun vur gans truuk nao 't begin. Mië geboortejaor zou 1617 zië, me wie komme ze dao aan? Wat waete ze va meech, van dae voggel? An d'r oonderkant van mienge sjtuuts zeente ze 2 zilvertaekes: ing 5-puntige sjter en de litter "Q". Die sjter is va Mestrich en die litter Q is van eind 1628 tot eind 1629 gebruuk. Dus ze waete al oë en wienie dat eech gekäörd bin, alling neet wae meech hat gemak, dat is wal jaomer. Eech hub mit mieng klauwe e sjtekske vas en dao aan hink e sjildsje mit e wape op, aeglik 2 wapes, 'n alliantiewape. Dat is van 't echpaar Winand van Imstenraedt en Mechtild van den Bongart Heyden. Dit zun de vurouwersj van de huidige kesjtiëlbewoeners. Dat echpaar is getrowd in 1602 en d'r Winand sjtirf in 1622. Dus eech bin minimaal van 1622 en die 1617 zou dus good kinne.

Wat sjpulde zich noe aaf in dae tiëd? Lot vur 's beginne mit d'r Winand. Dae gojje kloët is d'r 5e 'van Imstenraedt' dae i Mhaer op 't kestjiël zit. Zienge vurgenger, zienge pap d'r Gerard, kriet in 1564 de "Heerlijke Rechten" uvver Mhaer, hee is dus verheve tot "Hiër va Mhaer". Roond dae tied zou de sjutteriej och zeen opgerich en och in dae tied, in 1568 brik d'r 80-jäörige oorlog oet en in 1579 wurd Mestrich belegerd dur de Sjpanjole. 'nne Reurige tied dus. D'r Gerard sjtirf in 1572 en ff later wurd d'r Winand Hiër va Mhaer. Zoe wie deer noe wit, is dae in 1602 getrowd en urges in de 20 jaor die hee nog zou laeve, hat e meech lotte make en gesjoonke an de sjutteriej.

't Gong dus good mit d'r Winand. 7 jaor naodat e getrowd is, in 1609, kump d'r 'n wapesjtilsjtand tusje de Hollendere en de Sjpanjole. Dae zou tot 1621 dore en bekind were es 't 12-jäörig besjtand. In dae tied lut d'r Winand 't kesjtiël fleenk oetbreide: de ganse hoeve roond d'r kesjtiëlplei is in dae tied geboewd. Och in dae tied lut hee meech make en sjeenkt e meech an de sjutteriej. Welke kunninge meech toen hubbe gedrage en wie de sjutteriej toen oetzoog, is vur euch 'n vraog en vur meech 'n waet. De sjutteriej hou van 't begin aaf 'nne sjterke band mit 't kesjtiël en mit de keerk. Of de sjutteriej och besjermende take hou, vur 't kesjtiël of vur de bevolking, waete ze noe neet mie zekker. Wal waete ze dat in 1632 Mestrich wer 's belegerd wurd, dis kiër dur de Hollendere, dur Frederik Hendrik. De legers in dae tied woorte neet ummer (good) betaald en ze klauwde, verkrachde en plunderde regelmaotig. 't Is e woonder dat eech dae tied oongesjonde bin durgekomme en eech zal euch de ellende en de gruwelike taferele besjpare. 't Waor in eder geval 'nne tied van tengesjtillinge, in riek en erm, in zekkerhaed en oonzekkerhaed. Zoe good es d'r Winand 't hou, zoe sjlech houwe de gewoen luuj 't diks. Waore d'r ging misoogste, dan keem wal e leger mit heurseldaote of ander bendes langs die deech alles klauwde. Me zoe heftig en sjnel dat de legers en heersers keme en gonge, zoe langsem gong d'r tied. Gaene tied van internet of tillevies, van vleegmesjieng of oto, nae alles gong op z'n gemaak. D'r moes wal hel gewerk were, me d'r woort och oetbundig gefiës en bekans alles loog vas: 't beroep daste gongs were, 't geleuf daste houws, wienie op 't land gewerk moes were, nog juus neet mit wae daste zouws trowwe.

In 1648 kump d'r 80-jäörige oorlog ten einde, me lang zou de vraej neet dore, want d'r zonnekunning va Frankriek, better bekind es Louis XIV, trik op veroveringstochte. In 1673 wurd Mestrich wer 's belegerd en in dat gevech sjtirf 'nne Charles de Batz de Castelmore, dae graaf van Artagnan is. 5 jaor ieder, in 1668 sjtirf d'r zoën van d'r Winand, d'r Jan Adolf. Hee hat ging keender en dus kump 't kesjtiël bie zienge aangetrowde naef Philipp Christoph de Loë. Dao eindigt mië uursjte verhaol. 't Volgende bringt os nao d'r 18e iëw.

Mieng vurrige verhäölkes:
Deel 1 - 1610-1620
Deel 2 - 1710-1720
Deel 3 - 1810-1820
Deel 4 - 1870-1880
Deel 5 - 1910-1914
Deel 6 - 1936-1950
Deel 7 - 1967-1978
Deel 8 - 1992-noe

Voggel

Zoewie ederaen wit, zit eech in de sjutteriej va Mhaer. Eech bin 't levvende bewies van dat kaof dat nog ummer neet wil zoepe. Zelfs nao 20 jaor, want in 1993 bin eech lid gewore en bin dus noe al 20 jaor lid. Eech bin begonne es burdsjesdrager, daonao klaroenblaozer en daonevve sjeet en exerceer eech mit en hub in versjillende commissies gezete en zit noe al 3 jaor es secretaris in 't besjtuur.

Ing van de interessante dinger an de sjutteriej, is de historie. Edere nuje kunning sjeenkt e zilvere sjild en dat were d'r dus ummer mië. De oudste zun bekans 300 jaor aod. D'r voggel is zelfs nog ouwer: bekans 400 jaor! Bekans zoe aod wie de sjutteriej zelf. Edere kunning hat dae voggel, dat sjtuk zilver, dat kunswerk vasgehat, gedrage, gepoets en an ederaen lotte zië.

En dat intrigeert meech. Dae voggel is mitgesjlip nao alle oetheuk, van sjuttersfiëste tot caffies, van Oosteriek tot Krakau. Dae voggel hat Mhaer en umgeving in 4 iëwe zeen verendere, de luuj, de sjtraote, de klijjer, de taal, in oorlog en vraej. Wat noe es dae voggel hui kinne kalle? Wat es vur truuk kinne kieke in de owwe van dat vuggelke? Wat hat dae allemaol gezië? Wat hat dae allemaol mitgemak? Eech probeer in 8 dele e beeld te sjetse van wat dae mitgemak hat.

Mieng verhäölkes:
Deel 1 - 1610-1620
Deel 2 - 1710-1720
Deel 3 - 1810-1820
Deel 4 - 1870-1880
Deel 5 - 1910-1914
Deel 6 - 1936-1950
Deel 7 - 1967-1978
Deel 8 - 1992-noe