Nederland is dan wal 'n constitutionele monarchie, aen van de veer lan binne "Het Koninkrijk der Nederlanden". Me in 'os' hart - lot eech meechzelf vur 't gemak oonder de Hollendere rekkene - zun vur nog gewoen 'n republiek. 't Grappige is dat Frankriek juus 't tengenuvvergesjtilde is: in hun hart zun ze nog e kunninkriek, terwiel ze toch ech 'nne president hubbe.
Mesjien mak dis vergelieking 't get dudeliker: Hollendere deenke horizontaal, Fransoze verticaal. Aeglik geldt dit vur gans Noord- en Zuid-Europa. Dat is och precies de raej dat 't Noorde protestants is en 't Zuide katholiek. Of aandersjum, want wurd 't deenke bepaald dur de religie of kin 'n religie alling mer aarde es de bevolking al zoe deenkt..? De hoon en 't ei dus.
Oë 't noe precies vandan kump, waet eech neet. Dat wit gaene. Eech hub wal 'ns gehuurd dat 't mit d'r sjtriëd tenge 't water te make hat. Of 't landsjap an sich, dat horizontaal is. Me bie Hollendere is ederaen geliek, ze deenke en beoordele ederaen horizontaal. Ze kinne gae ontzag vur mach. Ze gun in discussie mit agente en hakke deech d'r kop aaf este dae bovve 't miejveld oetsjtiks. Dat typeert d'r Hollender. En zeure natuurlik, vurral uvver geld. Me och dat is logisch.
Me wie eech zag; ederaen is geliek. Dat klop natuurlik neet mit 'n monarchie, want daoin is aene d'r belangriekste, d'r machtigste. Daodur is d'r och ummer zoeväöl gezaek uvver d'r kunning. Mit name wer um de vraog: "Wae zal dat betale?" Me Hollendere acceptere gaene bovve zich. Agente, kunninge en och volkshelde; ze motte vurral neet deenke belangrieker te zie dan wae och. "Doeg mer normaal, dan daeste gek genog." Dat typeert d'r Hollender. Sjterker nog, wae zun de échte volkshelde? Luuj wie Frans Bauer, Jan Smit, neum mer op, allemaol zun ze "zoe lekker gewoen gebleve!" Dus de Hollensje helde zun juus wie os, ze zun 'normaal', ze zun geliek.
Daovur gun vur och in discussie mit agente, want vur acceptere ging commando's en bevele. Gaene mot os vertille wat vur wal of neet motte doe. Och d'r kunning neet. Veer bepale wat e daet en wat e neet daet. Tegeliek geldt dat och vur d'r oonderkant. Vur kinne neet acceptere dat luuj 't sjlech hubbe. Dus hub vur voedselbanke, sociale zekkerhaed, biesjtand, AOW, zoedat mer gaene an d'r oonderkant d'roet vilt. Me gaene mot mienge väöl te kinne verdene. Daovur hub vur dan wer de 'Balkenende-norm'. Neet dat Nederland communistisch is, nae, want 'n revolutie, of überhaupt de sjtraot op goon, nae dat is neet normaal en de mos toch vurral 'normaal' doe!
Mede umdat vur die geliekhaed mit belastinge probere te bereike, me och umdat Nederland vurral in de brijte riek is, betale relatief väöl luuj väöl belasting en dus veult ederaen zich verantwoordelik. Dat is och de raej dat vur zoe dik klage, zeure en zaeke. Veer verwachte väöl van de uvverhaed, - umdat vur och väöl d'raan biedrage - me och umdat 't juus die samewerking is die os sjterk mak. Precies dat samewerke mak os e land van vereniginge en vurzitters. Dat samewerke zieste och truuk in 't weldbereumde 'poldermodel'. In Frankriek gun ze bie 't minste geringste de sjtraot op, sjtake, de barricade op en dan mer kieke wie wied daste kums. Nea, Nederland onderhandelt en wirkt same.
Dat zieste dus och truuk in de religie. Katholieke deenke verticaal: God sjtaet bovenaan, vervolges de Drievuldighaed, de Hillige Familie, alle aander Hillige, de kerkvaders, de zalige enz. enz. Och op Aerd besjtaet die indeling: bovenaan d'r Paus, dan de kardinale, de bissjoppe, de dekes, de pesjtoers en priesters, de paters en nonne, de geleuvige en oonderaan de oongeleuvige, heidene en ketters. Dao kinne Hollendere neet mit laeve; gaene mot hun vertille wie zie d'r biebel motte interpretere, dat kinne ze zelf! Dus kroogste protestante, me och gereformeerde, hervormde, pinkstergemeente enz. enz. Want och oonderling mot gaene mienge belangrieker te zie dan d'r aandere, dus hat oongeveer eder keerk dao zieng aege interpretatie en dus z'n aege sjtreuming.
Ze hubbe toen dus aafsjeid genome van de Katholieke Hillige en dat waore toch min of mië de religieuze 'helde'. Zoe hat Nederland nog ummer ging helde. Dat veel meech op wie eech in Budapest 't "Heldenplein" zoog, dao sjtunt 2 x 7 nationale helde die Hongarije in hun 1000-jäörig besjtoon hubbe verdedig of opgeboewd. Toen bedach eech meech: wae zun de Hollensje helde? Zou eech d'r 7 kinne opneume? Väöl wiër es Willem de Zwijger kom eech neet. Och 7 'zeehelde' kin eech neet opneume. 7 sjilders zou mesjien nog juus kinne. Eech kin meech nog 't programma De Grootste Nederlander herinnere. 't Uursjte wat meech daovan biesjtaet: de discussie. Uvver edere held zun wal minpunte aan te wieze en dat dun vur dus och. Zoe is Willem de Zwijger gaar gaene Hollender en koes e zelfs gae Hollensj kalle.
Lot vur dan 'ns 'n poging doon, te beginne mit de nationale helde, oet politiek, leger of anderszijds (en dan til eech t/m d'r Twiede Weldoorlog, want daonao kinse de historische waarde noe nog neet bepale):
Willem van Oranje,
Thorbecke,
Wilhelmina,
Johan van Oldenbarnevelt,
Johan de Witt,
Gaius Julius Civilis,
Floris V,
stadhouder Willem III,
Aletta Jacobs,
Frederik Hendrik
en Maurits.
Bie de zeevaarders kom eech mit meujte an 7:
Michiel de Ruyter,
Piet Hein,
Abel Tasman,
Willem Barentsz,
J.P. Coen,
Tromp
en Christiaensen.
Bie de sjildersj en kunsteners:
Rembrandt van Rijn,
Vincent van Gogh,
Multatuli,
M.C. Escher,
Mondriaan,
Joost van den Vondel,
Rietveld,
Vermeer,
Sweelinck,
Breughel,
Annie M.G. Schmidt
en Toon Hermans (beide nao WO II).
En dan nog de deenkers, filosofe of wetenschappers:
Antonie van Leeuwenhoek,
Desiderius Erasmus,
Christiaan Huygens,
Baruch de Spinoza,
Hugo de Groot,
Simon Stevin,
Leeghwater,
Lely
en Geert Grote.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten