zaterdag 28 februari 2015

Jubileum 225 jaor - VS van Belsj

225 jaor gelaeje, in 1790, besjtonge de Verenigde Sjtate van Belsj. Dit waor 'n confederatie van de Oostenriekse of Zuidelikke Nederlande - 't huidige Belsj - die in opsjtand keme tenge d'r Habsburgse keizer Jozef II.

(Oostenriekse Nederlande, oongevaer 't latere Belsj)

Keizer Jozef II volgde in 1780, es oudste zoon (van 16 keender!) zieng mam keizerin Maria Theresia op. Zie waor dan wer de aanleiding vur de Oostenriekse successieoorlog in de jaore '40. Jozef waor e keend van zienge tiëd en waor gegrepe dur de Verlichting. Zieng heersjappiej begint dan och 4 jaor nao de Amerikaanse Revolutie en e paar jaor later zouwe och in Paries, Luuk en Braobant revoluties plaatsjveende. Jozef sjtraefde binne zië Hillig Roomse Riëk nao mië uniformiteit en centralisatie, van o.a. de rechsjpraok en jurisdictie. De rieke en mechtige aristocratie en adel oet mit name Braobant en Henegouwe voonte dit mer niks. Och woolt hee de mach van mit name de keerk, mè och van broedersjappe, fleenk inperke. Zoe woolt heë tolerantie vur protestante en jude, bepaalde kloësterordes opheffe, priesteropleiding hervorme, seculier huwelik inveure en e gans dael keerkelik bezit confisquere.

(Vlag VS van Belsj)

Dis hervurminge veurde heë in tusje 1784 en 1787. In dat litste jaor broke hië en dao relle oet en voonte de adel en keerk zich tenge 'nne gezamelikke 'vijand'. De landvoogde, die d'r keizer in dit gebied vertegenwoordigde, woolte nao dae ophef de hervurminge get truukdrieje, mè d'r keizer heelt vol, mit name an de keerkelikke, tot zelfs 't geweldadig oontruime van 'n seminarie in Antwerpe (1788), mit tientalle doëje tot gevolg. Dit geweld zurgde d'r vur dat de luuj die aanvankelik nog sympathie vur de maatraegele houwe, noe och d'r kant van de oppositie koze.

E gans dael katholieke waor al gevluch nao Luuk of Sjtaats (noe Noord-) Braobant en op die litste plaatsj woort e leger geformeerd van 2800 man dat op 24 oktober 1789 de Kempe binnevilt en Hoogstrate verovert. Op 27 oktober verovere ze Turnhout, op 16 november Gent, op 12 december Brussel, tot op 22 december dit gebied waor veroverd:

(Gebied VS van Belsj)

Op 11 januari 1790 verklaore de provincies (zoonder Luxemburg) zich oonafhankelik es de Verenigde Nederlandse Staten of de Verenigde Staten van België. Hun akte is gebaseerd op de "Akte van Verlaetinghe" van de Noordelikke provincies en op de Amerikaanse oonafhankelikhaedsverklaoring.

Wat d'rek opvilt, is dat Luuk d'r boete vilt. Dit kump umdat Luuk min of mië zelfsjtandig waor, es 'n Preens-Bisdom. Tegeliek mit de Franse Revolutie in juli 1789, brook in augustus och in Luuk 'n revolutie oet. Die hat d'r toe geleid dat de St. Lambertuskathedraal gans woort aafgebroke, de sjting es nuuj boëwmateriaal gebruuk woorte en Luuk achterblaef mit e groët look: de Place St. Lambert. In Luuk woort 'n republiek oetgerope dur Verlichte progressievelinge, juus wie i Paries. In de aander provincies waor 't juus aandersjum: dao woolte de machhubbers juus hun mach behouwe tengenuvver d'r revolutionaire keizer Jozef II.

Keizer Jozef II sjtirf op 20 februari 1790. Aanvankelik woorte de nuje "Verenigde Sjtate" nog gesjteund dur de Pruusje, mè die liegke op 27 juli hun conflic mit Oosteriek bie. Op 10 september sjteune de Pruusje, de Hollendere en Ingeland d'r nuje keizer Leopold II, dat zië gezag hersjtild mot were, mè dat och de ouw machsverhoudinge hersjtild motte were en dus de hervurminge truukgedriejd motte were. Oostenriekse troepe herovere in oktober, november en december alle provincies en dus kump 'n eind an de Verenigde Sjtate van Belsj.

Bekiek hie aander jubilea van 2015.

zondag 22 februari 2015

Fietspleug 2015

Mit 't eupeningsweekend in Belsj ("De Omloop" & "Kuurne") vur de boeg, hie 'n uvverzich van de fietspleug in de World-Tour van 2015, mit oonderae:
- 't land van licentie,
- 't jaor van oprichting,
- 't soort sjponsor,
- en hunne vurgenger:

  • AG2R La Mondiale
    - Frankrijk
    - sins 2000
    - 2 Franse verzekeraars
    - vml. Casino

  • Astana
    Kazachstan
    2005
    Kazachstaanse hoofdstad
    vml. Würth, Liberty Seguros en ONCE

  • BMC Racing
    Verenigde Staten
    2007
    Fietsmerk

  • Cannondale - Garmin
    Verenigde Staten
    2005
    Fietsmerk en navigatie
    vml. Slipstream, fusie mit Cervélo en fusie mit Cannondale (vml. Liquigas)

  • Etixx - Quick Step
    België
    2003
    OmegaPharmacie en laminaatvloere (en Tsjech Zdenek Bakala)
    vml. Mapei

  • FDJ
    Frankrijk
    1997
    Kansspelmonopolie La Française des Jeux


  • Giant - Alpecin
    Duitsland
    1998
    Fietsmerk en haarverzorging
    vml. Skill Shimano

  • IAM Cycling
    Zwitserland
    2013
    Investerings- en vermogensbeheer

  • Katusha / Katjoesja
    Rusland
    2004
    Naam: WO II-raket
    Rostechnologii (hightech), aardgas Itera en Gazprom
    vml. Tinkoff

  • Lampre - Merida
    Italië
    1991
    Staalfabrikant en fietsmerk
    vml. Colnago en Polti, in 2004 fusie mit Saeco

  • LottoNL - Jumbo
    Nederland
    1996
    Hollensje loteriej en supermert
    vml. Rabobank (en Belkin)


  • Lotto Soudal
    België
    1985
    Belsje loteriej en liemfabrikant

  • Movistar
    Spanje
    2004
    Telefónica
    vml. (i)Banesto, Illes Balears en Caisse d'Epargne

  • Orica - GreenEdge
    Australië
    2012
    Chemie en mijnbouw

  • Sky
    Verenigd Koninkrijk
    2010
    Britse sateliettelevisie "BSkyB"

  • Tinkoff - Saxo
    Rusland
    2001
    Russische bank (Oleg Tinkoff) en Deense bank
    vml. CSC

  • Trek Factory Racing
    Verenigde Staten
    2010
    Fietsmerk
    Fusie mit Léopard
..

vrijdag 13 februari 2015

Vastenaovend

't Is alwer zoe wiëd
Zoe dur 't jaor vraog eech meech dikker aaf
De luuj die sjnäöre roond, 'n sjnoëts pies op d'r groond
't Is meech e gejaag en e gedraaf
Wie kump me van die carrousel ins aaf
Wat me daet vur te laeve mit get sjpas
Mit Karneval ins lekker alles oet die kas
Dan zit 't vur de res van 't jaor wer good
En volgend jaor zing veer mit gojje mood

't Is alwer zoe wiëd, 't woort och sjtilkes tiëd
De Vastenaovend kump d'r aa
't Is alwer zoe wiëd, 't woort och sjtilkes tiëd
Sjträöp euch de pekskes mer wer aa
En zit dat maske van aldaag ins van euch aaf
Laot euch ins kinne, roop ins af en toe 'alaaf!'
't Is alwer zoe wiëd, 't woort och sjtilkes tiëd
De Vastenaovend kump d'r aa
't Is alwer zoe wiëd, 't woort och sjtilkes tiëd
Noe brik de sjpas driej daag ruum aa

't Ganse jaor die planke vur d'r kop
Mè werke wie e peërd, is dat dan alles weërd?
't Zit toch gans get andersj in d'r dop
Dat kriet me gans vur nix en gans vur nop
Ederaen daet zich veur of eder God-wit-wat is
Mè wach mer tot 't wer ins Vastenaovend is
Dan hoef die kloneriej gaaroet neet mie
En wieste bis zal ederaen dan zie

An Karneval versjlaaf
Eech bin mit Karneval gebore
't Waor 't uursjte wat eech zoog op dizze weld
En d'rek waor eech verlore
Eech kin 't gaaroet neet mie misse, vur gae geld
Al van d'r alleruursjte daag al aaf
Bin eech an Karneval versjlaaf

De Karneval.. is get wie loch..
En zoonder loch kin eech neet laeve
De Karneval.. is get wie loch..
Es eech d'r zoonder mot, begint mie ganse liëf te baeve
Doeg.. 't meech neet aa..
En nem meech dat i Gods naam toch neet aaf
D'r allerfiengste tiëd va gans 't jaor
Dao bin eech aa versjlaaf

Is 't d'r ilfde van d'r ilfde
Begin eech d'rek te trille, gans va kop tot tiën
En dat is eder jaor 't zelfde
Dan is 't um, da kin eech neet serieus mie ziën
In plaatsj van 'gojjendaag' zigk eech 'alaaf!'
Eech bin an Karneval versjlaaf

Is Esjegonstig wer gekomme
Dan deenk eech: "Noondepie 't is alwer gedoo!"
Dan is 't sjloes mit al dae sjtomme
't Leve zal dan ziene gank gewoën wer goo
En in de Vaste, jao, dan kick eech aaf
Mè eech blief an Karneval versjlaaf