800 jaor gelaeje taekende Kunning Jan (zoonder Land) va Ingeland de Magna Carta.
(taekening oet d'r 19e iëw)
De Magna Carta (groëte oorkonde) wurd gezie es de alleruursjte groondwit, of in eder geval es 't uursjte document oë in de absolute mach van d'r vorst wurd iggeperk en bepaalde vriejhede were gegarandeerd vur de luuj (lees: adel).
(film Ironclad uvver d'r Baronneoorlog en Magna Carta)
Kunning Jan zoonder Land volgde zienge broor, d'r kruusvaarder - en d'r väöl populairdere - Richard Leeuwenhart op. Umdat Jan pas d'r 5e zoon waor, erfde heë gae land op 't Britse eiland of 't vasteland, wat zienge bienaam verklaort. De Ingelsje Kunninge houwe namelik och de westelike helf van wat noe Frankriek is in bezit, van Normandië in 't noorde tot Aquitanië en Gascogne an de Pyreneëe.
(kopie oet 1733)
Naodat Jan oet Ierland waor weggepes en in de ban waor gedoe dur d'r Paus, volgde heë dan toch zienge broor Richard op, dur zieng naefke Arthur te lotte vermoorde. Jan waor väöl i oorlog, verloor bie Bouvines en moes de belastinge verhuge. Vur zieng (al oontevraeje) liënmanne / baronne, oë de belastinge vurral vandan moeste komme, waor dit de druppel en zie dwonge Jan um de befaamde Magna Carta te taekene.
Heë miengde dat e zich d'r neet aa hoefde te houwe, umdat ze oonder dwang getaekend waor. Mè de baronne keme in opsjtand en vroegte zelfs d'r Franse kroënpreens Lodewiek (VIII) um Jan te vervange. Dae trok in juni 1216 zelfs Londe binne en Jan vluchde nao 't noorde. In de monding van the Wash verloor heë o.a. de kroënjuwele en in oktober van dat jaor sjtorf Jan zoonder Land.
De Magna Carta woort in 1216, 1217 en d'r litste kiër in 1225 hersjreve en aangepas.
Originele versie oet 1215 in British Library:
Bekiek hie aander jubilea van 2015.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten